به گزارش خبرگزاری«حوزه» سلسله نشست های علمی با موضوعات مختلف به همت مؤسسات و مراکز علمی و پژوهشی حوزه برگزار شده و معاونت پژوهشی حوزه، این نشست ها و مقالات مربوط به آن را در قالب «کتاب نمایه» تدوین و در اختیار خبرگزاری حوزه قرار داده است.
آنچه در ذیل می خوانید، چکیده ای از نشست علمی «جایگاه تقریب مذاهب در عصر جدید»، به همت انجمن ادیان و مذاهب و سخنرانی استاد: سید محمد موسوی زنجانی می باشد.
در بحث تقریب، دو دیدگاه افراطی میان شیعیان وجود دارد که در مقابل هم قرار دارند. دیدگاهی که معتقد است باید در تقریب مذاهب اسلامی دست از مواضع اصلی برداشت و با دیگر مذاهب تفاهم کرده و با آن ها کنار آمد.
طبق این دیدگاه در مسایل اختلافی هم باید از خیلی مسایل عقب نشست. در مقابل این دیدگاه، کسان دیگری بر این باور هستند که اصلا تقریب امکان پذیر نیست؛ زیرا اختلافات ما با اهل سنت به قدری شدید و وسیع است که اصلا نمی شود هیچ نقطه مشترکی را پیدا کرد.
فارغ از این دو نگرش افراطی، راه معتدلی را از بین تفکر افراط و تفریط می شود یافت که ضمن حفظ مواضع خودمان، نقاط اشتراک را تقویت کرد. افزون بر این در مسایل اختلافی هم می توان با بیان و منطق علمی از مواضع خود دفاع کنیم. این راه، همان خط اعتدال است که به تبیین دقیق و صحیح مواضع اعتقادی شیعه می انجامد.
در تقابل با دیگر مذاهب باید به این درک رسید که مقدسات آن ها برایشان مقدس است؛ همان طور که مقدسات ما نیز برای ما مقدس است. بنابراین طبیعی است که وقتی مقدسات را در مقابل هم قرار دهیم، نتیجه معکوس می گیریم.
به نظر می رسد اگر مراوده های علمی و گفت وگوهای نظری بین مجامع علمی ما و اهل سنت یا ادیان دیگر فزونی یابد و اختلافات فکری در این مجامع بررسی و حلاجی شود، فارغ از هر نتیجه ای چنین گفت وگوها و تعاملاتی، اثرات بسیار خوبی را بین توده مردم خواهد گذاشت.
چیزی که الان در برقراری تعاملات علمی و مباحث تقریبی میان مذاهب به شدت از آن رنج می بریم، نبود یک منشور جامع در موضوع وحدت و تقریب مذاهب اسلامی است؛ البته کارهایی را مجمع جهانی تقریب مذاهب در این خصوص انجام داده، ولی ناتمام است.
بنابراین اگر این منشور جامع، بدون جانبداری از یک طرف تهیه شود و در مجامع علمی و مراودات بین اقوام و مذاهب مبنای عمل قرار بگیرد، دورنمای روشن تری برای این موضوع حساس و پراهمیت پدیدار خواهد شد.
با وجود این منشور جامع می توان ایجاد حساسیت و با شیوه ای حساب شده و منطقی از موضع شیعه در میان مخاطبان دفاع و حتی آن ها را جذب کرد.
به نظر می آید چارۀ کار در تقریب علمی و فکری با دیگر مذاهب، آن است که همان منطق و سیره و روش ائمۀ (ع) را مبنای عمل خود قرار دهیم؛ به عنوان نمونه وقتی بنیانگذار مکتب جعفری، صحابه خاص خود را از لعنت بر جبت و طاغوت نهی کرده و فرمودند: «جبت و طاغوت را دیگر لعنت نکنید چون این ها متوجه شده اند که منظور ما از جبت و طاغوت کیست»، ما چطور می توانیم از امام صادق (ع) جلوتر بیفتیم و راحت لعن و نفرین کنیم.
منبع: نمایه، چکیده نشست های علمی حوزوی.
